به گزارش مشرق، غار ماهی کور در استان لرستان صحنه حیات گونه‌ای است که شاید بتوان آن را شگفت انگیزترین گونه ماهی در کشورمان دانست، ماهی که با بدنی شفاف توانایی دیدن ندارد.

* ماهی کور یکی از گونه‌های کمیاب و اندمیک ایران است


ماهی کور یکی از گونه‌های کمیاب و اندمیک ایران است که در دنیا گونه‌ای منحصر به فرد محسوب شده و در غارماهی کور در منطقه تنگ هفت استان لرستان زندگی می‌کند.

به نوعی می‌توان تنها اثر طبیعی ملی لرستان را نخستین غارماهی حقیقی جهان دانست که نخستین بار توسط ژئولوژیست دانمارکی در سال 1937 کشف شد.

این‌گونه دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که البته "نابینا" بودن آن نخستین ویژگی خاص این‌گونه ماهی محسوب می‌شود، موضوعی که البته تنها ویژگی‌های منحصر به فرد ماهی کور نیست.

ماهی کور دارای بدنی فشرده و سری تخت بوده و دو جفت سبیل در گوشه‌های دهانش دارد و به خاطر اینکه فاقد قدرت بینایی است، تنها از طریق سبیل‌های حسی اطراف دهان و خط‌ جانبی موجود بر دو طرف شکم خود قادر به درک حسی پیرامون خود است.

*تنها اثر طبیعی ملی استان لرستان

ماهی کور غاری است که در استان لرستان، در بخش پاپی و در نزدیکی روستایی به نام لِوَن واقع شده است، این غار تنها اثر طبیعی ملی استان لرستان است، این اثر در سال 1384 به عنوان اثر طبیعی ملی ثبت شده است.

دو نمونه نادر و منحصربه‌فرد از ماهیانِ کور در این غار وجود دارد که مشابه آنها در هیچ نقطه دیگری از دنیا یافت نشده است.

این ماهی فاقد قدرت بینایی بوده و به طور کامل کور است و هیچ‌گونه آثاری از چشم خارجی در آنها مشاهده نمی‌شود و به دلیل اینکه در آب‌های زیرزمینی و در تاریکی غارها زندگی می‌کنند، به ماهی کور غارزی معروف هستند.

*چگونگی کشف غار ماهی کور

در سال 1308 دو نفر طبیعی‌دان دانمارکی که به همراه مجریان پروژه راه‌آهن سراسری تهران - جنوب، به منطقه آمده بودند، پس از بررسی در مورد سرشاخه رود سیرم و جویبار کایرود، به یک حفره آبی در نزدیکی روستای لون می‌رسند و در آنجا با یک نوع ماهی کور مواجه می‌شوند.

آن‌ها چند نمونه از این نوع ماهی را به کشورشان انتقال می‌دهند و به نام ماهی کور «ایرانو سیپریس» به ثبت می‌رسانند، اما ظاهرا از افشای محل کشف ماهی‌ها خودداری می‌کنند.

تیم تحقیقاتی و اکتشافی یک محقق انگلیسی به نام آنتونی جان اسمیت از جانب دانشگاه آکسفورد، روز 26 خرداد سال 1330 به دنبال کشف محل ماهی کور به ایران و به شهر کرمان سفر می‌کند، اما پس از سه ماه تحقیق با دست خالی به انگلیس باز می‌گردد.

او 26 سال بعد متوجه می‌شود که ماهی مورد نظرش نه در قنات‌های کرمان بلکه در کوه‌های زاگرس وجود دارد و بر این اساس در سال 1356 به دنبال رد پای دانمارکی‌ها به منطقه پاپی لرستان سفر می‌کند و موفق به کشف محل ماهی کور می‌شود و چند نمونه از آن‌ها را با خود به انگلیس می‌برد.


*مشخصات ماهیانِ کور این غار

یک نمونه از ماهیان غارزیستگاه این ماهی در آب‌های زیرزمینی است، در غار ماهی کور به دلیل اینکه دهانه این غار به سطح آب‌های زیرزمینی اتصال دارد، این امکان به وجود آمده که ماهی کور در طول شب‌ها به نزدیکی سطح آب در دهانه غار بیاید، این ماهی تنها روزهای گرم سال در نزدیکی آب‌های سطحی زمین دیده می‌شود، دمای آب محل زندگی این ماهی از 5 تا 28 درجه سانتیگراد متغیر است.

*ارزش علمی و تحقیقاتی ماهی کور

ماهیان کور به لحاظ شیلاتی فاقد ارزش اقتصادی هستند، اما به عنوان منابعی از ذخائر ژنتیکی نادر، در بسیاری از پژوهشکده‌ها مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفته‌اند و یا به عنوان ماهی‌های زینتی شگفت‌انگیز و زیبا در موزه‌های حیات وحش و آکواریم‌ها در معرض دید علاقه‌مندان قرار داده می‌شوند.

مسیر دسترسی به غار، از طریق جاده غار ماهی‌کور و هم از طریق راه‌آهن قابل دسترس است.

*خطر انقراض

ماهی کور غارزی در ناحیه‌ای دورافتاده قرار گرفته است و از نظر دسترسی بسیار مشکل است و این امتیازی برای این ماهی به شمار می‌آید، ولی برخی افراد این دردسر را می‌پذیرند که خود را به دهنه غار رسانده و ماهی‌هایی که به سطح آب می‌آیند را صید کنند، به این جهت که در آکواریوم نگهداری کنند و برخی نیز آنها را به قیمت‌های بالا خرید و فروش می‌کنند، بی‌خبر از آنکه این ماهی در محلی غیر از زیستگاه اصلی‌اش، کمتر از یک ماه زنده می‌ماند.

در ادامه مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان در این خصوص گفت: عنوان اثر طبیعی ملی غار ماهی کوه لرستان از سال 85ثبت ملی شده است.

محمدحسین بازگیر اظهار کرد: در این غار دو نوع ماهی کور زندگی می‌کنند که یکی از این گونه‌ها در دنیا مختص به لرستان است.

*یکی از این گونه‌های ماهی کور مختص به لرستان است

وی افزود: در هیچ جای دنیا این‌گونه نادر وجود ندارد.


این مسئول در خصوص راه دسترسی به این غار اشاره کرد و گفت: در گذشته تنها راه دسترسی به این غار باید از طریق راه‌آهن دورود به اندیمشک صورت می‌گرفت و از راه‌آهن تا غار 17کیلومتر پیاده‌روی انجام می‌گرفته است اما با احداث راه دسترسی سد بختیاری فاصله غار تا این جاده به یک کیلومتر رسیده است.

بازگیر یاد‌آور شد: برای محافظت از این اثر طبیعی ملی محیط بانان این سازمان در آنجا مستقر هستند و کار حفاظت از این غار با ارزش را انجام می‌دهد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: گردشگران خاصی به این غار مراجعه می‌کنند، زیرا بیشتر کسانی که به این غار مراجعه می‌کنند از کسانی هستند که پروژه‌های تحقیقاتی، علمی و مطالعاتی را انجام می‌دهند.

بازگیر تصریح کرد: محدوده غار ماهی کور 40 هکتار است که در یک منطقه بکر و زیبا در لرستان قرار گرفته است.

وی افزود: اداره محیط زیست لرستان توانسته است، در این غار تا 20 متر عمق پیشروی کند، اما به دلیل نیاز به امکانات پیشترفته هنوز به عمق واقعی آن دست پیدا نکرده‌ایم.